Thị trường chuyển phát nhanh: Nhanh tay, nhanh chân, nhanh mắt

Lần lượt nhảy vào thị trường Việt Nam theo hình thức hợp tác với doanh nghiệp (DN) trong nước nhưng nhờ tiềm lực tài chính mạnh nên bốn tên tuổi lớn gồm DHL (Đức), TNT (Hà Lan), FedEx và UPS (Mỹ) đã nhanh chóng chiếm lĩnh mảng dịch vụ chuyển phát nhanh tại thị trường Việt Nam. Sau khi không còn các đối thủ nội địa, các DN nước ngoài này chuyển sang giai đoạn chiếm lĩnh thị phần và tính đến phương án tách khỏi mô hình liên doanh để trở thành những DN 100% vốn nước ngoài.

Nhanh ăn người

Trong một thời gian ngắn, những tập đoàn nước ngoài DHL, TNT, FedEx và UPS đã định hình được bản đồ thị trường chuyển vận tại Việt Nam.

Tại Việt Nam, hiện nay, DHL Express vẫn là DN dẫn đầu với hơn 40% thị phần. Ông Jerry Hsu, Giám đốc Điều hành DHL Express khu vực châu Á- Thái Bình Dương, tự tin cho biết:

“Trong 7, 8 năm qua, DHL đã đầu tư vào thị trường Việt Nam 25 triệu USD. Nhờ vậy, đến thời điểm này, dù có rất nhiều DN phát chuyển nhanh cùng tham gia thị trường nhưng DHL tự tin vẫn là đơn vị dẫn đầu, có lượng khách trung thành đông đảo”.

Lợi thế trên hết mà DHL có được, theo chia sẻ của ông Jerry, là DHL gia nhập thị trường vào đúng thời điểm Việt Nam mở cửa năm 1988 và liên doanh với VNPT vào năm 2007, trước khi Việt Nam gia nhập WTO. Chính VNPT là cửa ngõ đầu tiên để DHL Express tiến sâu vào thị trường Việt Nam.

Mặc dù năm 2012 là năm có nhiều khó khăn nhưng vẫn là năm tài chính dương của DHL với mức tăng trưởng hai con số. Đặc biệt là dịch vụ mới VNQuickpost do DHL phối hợp với VietnamPost đã mở rộng được tới 34 tỉnh, thành và phát triển rất khả quan, tỷ lệ tăng trưởng tháng sau cao hơn tháng trước từ 20-30%.

Đến Việt Nam vào năm 1994, UPS cũng nhanh chóng tìm được liên doanh với Công ty CP Chuyển phát nhanh Bưu điện Việt Nam (VNPost Express) để thành lập Công ty CP UPS Việt Nam, với vốn góp 51% của UPS và 49% của VNPost Express.

Trong năm 2012, khối lượng hàng hóa vận chuyển của UPS tại thị trường Việt Nam đã tăng hơn 20%, như chia sẻ của đại diện UPS: “Do ngay từ đầu, chiến lược của UPS là tập trung đầu tư trang thiết bị, công nghệ mới, cơ sở hạ tầng tại các trung tâm thương mại và công nghiệp trọng điểm như: Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương, Hải Dương, Bắc Ninh và các trung tâm mới này được đặt tại những vị trí chiến lược trong khu vực kinh doanh chính, nơi có nhu cầu cao đối với các dịch vụ logistics nên UPS có nhiều lợi thế để tiếp tục phát triển vào những năm sau.

Trong 2 năm qua, UPS cũng tạo được ưu thế cạnh tranh khi đầu tư dịch vụ Preferred LCL Ocean Freight, nhanh hơn 40% so với dịch vụ LCL (dịch vụ vận chuyển hàng lẻ bằng container) truyền thống từ cảng TP.HCM tới Mỹ. Năm 2012, các giải pháp theo dõi và chuyển phát tăng cường như Internet Pickup và UPS Quantum View Manage cũng được cung cấp tại Việt Nam trên website UPS.com.

Cùng thời điểm năm 1994, FedEx Express cũng có mặt tại Việt Nam thông qua việc bắt tay với một công ty chuyển phát nhanh tư nhân. Hiện tại, Fedex đang đứng thứ hai ở Việt Nam về cung cấp dịch vụ chuyển phát nhanh quốc tế, với thị phần khoảng 35%.

Xác định việc mở rộng dịch vụ tại Việt Nam là một phần quan trọng trong chiến lược kinh doanh nên FedEx đã đưa máy bay Airbus A310 vào vận hành dịch vụ phát chuyển nhanh tại Việt Nam.

Với ưu thế này, năng suất nhận chuyển và phát của FedEx đã tăng gấp 5 lần so với trước đây, tương đương với 30 tấn/ngày. Thời gian vận chuyển từ Hà Nội cũng được rút ngắn 1 ngày so với trước.

Tuy chậm chân hơn Fedex một năm, nhưng TNT cũng nhanh chóng tìm được liên doanh với Vietrans với tên gọi TNT-Vietrans và đã đầu tư là 7 triệu Euro trong 4 năm.

TNT cũng nhanh chóng triển khai dịch vụ chuyển phát nhanh khẩn cấp TNT ở 7 quốc gia và vùng lãnh thổ tại châu Á là Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan, Hồng Kông và Nhật Bản… thông qua việc chọn chuyến bay sẵn có sớm nhất để vận chuyển các chuyến hàng khẩn cấp từ Việt Nam đến bất kỳ thành phố chính nào ở Đông Nam Á chỉ trong vòng 6-16 giờ (bằng 1/4 thời gian vận chuyển thông thường) và dịch vụ này đã trở thành dịch vụ chủ lực mang lại lợi thế cho TNT tại Việt Nam.

Chậm người ăn

Một số DN chuyển phát nhanh có tên tuổi trong nước như Hợp Nhất, ViettelPost và VNPost… vẫn trụ được trong thị phần nội địa với mảng dịch vụ chuyển phát nhanh tài liệu, hàng hóa, bưu kiện có khối lượng nhỏ. Tuy nhiên, lợi thế này đang bị đe dọa trước sự mở rộng của các tập đoàn nước ngoài.

Theo ông Lương Ngọc Hải, Tổng giám đốc ViettelPost, trong năm 2012 và nửa đầu năm 2013, mặc dù một số DN nước ngoài tìm hiểu thị trường chuyển phát nhanh nhưng mức độ cạnh tranh trên thị trường nội địa chưa có nhiều biến động.

Tuy nhiên, khi các hãng chuyển phát nhanh toàn cầu hướng sự quan tâm, tìm cách thâm nhập vào mảng dịch vụ chuyển phát nội địa thì chắc chắn các DN trong nước sẽ gặp nhiều khó khăn, sức ép cạnh tranh sẽ vô cùng lớn.

Lãnh đạo 2 DN lớn trong ngành là VietnamPost, ViettelPost đều nhận định, dù lợi nhuận của các dịch vụ chuyển phát quốc tế cao hơn nhiều so với dịch vụ nội địa song sự tham gia của các DN nội vào chuyển phát quốc tế vẫn hạn chế.

Một khó khăn lớn của DN bưu chính trong nước là việc kết nối ra quốc tế phụ thuộc rất lớn vào 4 nhà khai thác bưu chính có mạng lưới toàn cầu gồm TNT, UPS, DHL và FedEx.

Ông Hải cũng cho biết, đã có một số tập đoàn nước ngoài muốn hợp tác với ViettelPost nhưng chưa đi đến thỏa thuận vì ViettelPost đang muốn giữ quyền chi phối. Đòi hỏi của ViettelPost hoàn toàn có cơ sở khi hiện nay tại thị trường trong nước, ViettelPost đang có những đầu tư chiều sâu để tạo đà phát triển bền vững và đã đạt được kết quả khả quan.

Cụ thể, 6 tháng đầu năm 2013, dù kinh tế rất khó khăn, nhưng doanh thu dịch vụ lõi là chuyển phát nhanh của Viettel vẫn tăng 29% so với cùng kỳ năm ngoái. Hiện mạng lưới dịch vụ của Viettel Post đã có mặt tại 98% các huyện (trừ huyện đảo), 85% các xã trên cả nước.

Đối với thị trường nước ngoài, vào năm 2009, Viettel Post đã mở rộng mạng lưới kinh doanh dịch vụ sang Campuchia và trở thành doanh nghiệp bưu chính đầu tiên của Việt Nam đầu tư ra nước ngoài. Hiện mạng lưới của Viettel Post đã có mặt trên 23/23 tỉnh, thành phố của Campuchia.

“Dù tại các thị trường nước ngoài, Viettel Post sẽ phải cạnh tranh gay gắt với các đối thủ lớn như DHL và Fedex, nhưng chúng tôi sẽ có cách đi của riêng mình. Nếu như các công ty này thường triển khai các dịch vụ qua trung gian tại nước ngoài, thì chúng tôi sẽ đầu tư trực tiếp. Chúng tôi cũng sẽ phối hợp với các dự án đầu tư và các chương trình xã hội của Tập đoàn Viettel tại nước ngoài”, ông Hải cho biết.

Mới đây, đại hội cổ đông bất thường của Công ty CP Chuyển phát nhanh Tín Thành (TTC Express) cũng đã thông qua phương án chuyển nhượng 70% cổ phần của các cổ đông lớn cho 3 nhà đầu tư gồm: Công ty TNHH MTV Dịch vụ Gia Lý, Công ty KLN (Singapore) PTE.,LTD và Công ty CP Kerry Intergrated Logistics (Hồng Kông).

Tín Thành đang hoàn thiện thủ tục pháp lý để hợp thức hóa chuyển nhượng cổ phần của các cổ đông lớn cho những nhà đầu tư chiến lược này. Như vậy, sau 13 năm hoạt động trong lĩnh vực chuyển phát nhanh, Tín Thành đã có thương hiệu mới là Kerry TTC Express, chính thức trở thành một trong những DN chuyển phát có vốn đầu tư nước ngoài.

Mặc dù dư luận tiếc cho Tín Thành vì bị các cổ đông nước ngoài nắm giữ 70% cổ phần và nắm quyền chi phối, nhưng Ban lãnh đạo công ty này vẫn cho rằng, khi hợp tác với đối tác nước ngoài, Tín Thành tăng năng lực cạnh tranh, phát triển ổn định và quan trọng nhất là học tập được kinh nghiệm và cách làm của họ nhằm mục đích đưa DN trở thành nhà khai thác bưu chính, chuyển phát chuyên nghiệp, đội ngũ gần 2.000 nhân viên Công ty sẽ có được phong cách làm chuyên nghiệp, bài bản.