Mục lục

Mexico đồng ý chuyển nước cho Mỹ sau khi ông Trump dọa áp thuế

Ngày 28/4/2025, Bộ Ngoại giao Mexico thông báo đã đồng ý chuyển ngay hàng tỷ mét khối nước từ sông Rio Grande cho Mỹ, sau khi Tổng thống Donald Trump đe dọa áp thuế nếu Mexico không thực hiện cam kết theo Hiệp ước Nước năm 1944. Động thái này diễn ra trong bối cảnh quan hệ hai nước đang chịu áp lực lớn liên quan đến vấn đề chia sẻ nguồn nước và nợ nước tồn đọng.

Mexico đồng ý chuyển nước cho Mỹ sau đe dọa áp thuế

Bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Mexico

Sông Rio Grande là tuyến sông lớn ngăn cách Mỹ và Mexico. Theo Hiệp ước Nước năm 1944, Mexico phải chuyển trung bình khoảng 2,1 tỷ mét khối nước cho Mỹ mỗi 5 năm, đổi lại Mỹ cũng cam kết cung cấp nước từ sông Colorado cho Mexico.

Tuy nhiên, đến tháng 4/2025, Mexico mới chỉ chuyển được chưa đến 30% lượng nước theo yêu cầu, trong khi chu kỳ 5 năm hiện tại sẽ kết thúc vào tháng 10. Tình trạng thiếu hụt nước đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho nông dân và cộng đồng sống tại thung lũng Rio Grande ở bang Texas, Mỹ.

Tuyên bố cứng rắn từ Tổng thống Trump

Ngày 10/4/2025, Tổng thống Donald Trump đăng trên mạng xã hội Truth Social, cáo buộc Mexico “ăn cắp nước của Texas” và vi phạm hiệp ước nước. Ông đe dọa sẽ:

Áp thêm thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Mexico.
Thậm chí áp dụng các biện pháp trừng phạt kinh tế khác nếu Mexico không nhanh chóng hoàn thành nghĩa vụ.

Ông Trump nhấn mạnh rằng:

“Mexico nợ Texas 1,55 tỷ mét khối nước và phải chịu hậu quả nếu không tôn trọng hiệp ước.”

Áp lực lớn từ chính quyền Trump đã buộc Mexico phải hành động nhanh chóng để tránh khủng hoảng ngoại giao và thiệt hại kinh tế lớn.

Động thái của Mexico: Nhượng bộ trước áp lực

Theo Bộ Ngoại giao Mexico, nước này đã đồng ý:

Lập tức chuyển nước qua hệ thống đập và hồ chứa đến Mỹ.
Thực hiện thêm các đợt chuyển nước trong mùa mưa tới nhằm hoàn thành các nghĩa vụ còn thiếu.

Bộ Ngoại giao Mexico khẳng định cam kết tuân thủ Hiệp ước Nước năm 1944 và coi đây là nền tảng quan trọng cho sự phát triển bền vững tại khu vực biên giới.

Phản ứng từ Mỹ

Bộ Ngoại giao Mỹ ngay lập tức hoan nghênh quyết định của Mexico, nhấn mạnh rằng:

Hành động này sẽ hỗ trợ nông dân, chủ trang trại và cộng đồng Texas đang chịu cảnh thiếu nước nghiêm trọng.
Mỹ cam kết sẽ tiếp tục hợp tác với Mexico để xây dựng kế hoạch dài hạn, đảm bảo tuân thủ bền vững các điều khoản của hiệp ước nước trong tương lai.

Mỹ cũng gửi lời cảm ơn Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum vì đã nỗ lực giải quyết tranh chấp.

Nguyên nhân Mexico chậm trễ nghĩa vụ chuyển nước

Dù bị chỉ trích nặng nề, Mexico đã viện dẫn nhiều lý do khách quan cho việc chậm thực hiện cam kết:

Hạn hán lịch sử do biến đổi khí hậu ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nước.
Cơ sở hạ tầng yếu kém khiến việc chuyển nước trở nên khó khăn.
Nhu cầu sử dụng nước trong nước tăng cao, đặc biệt là do sự phát triển của ngành chăn nuôi và trồng cây hồ đào dọc biên giới.

Hiệp ước 1944 có điều khoản cho phép gia hạn nghĩa vụ chuyển nước trong trường hợp hạn hán, nhưng Mỹ cho rằng Mexico đang lạm dụng điều khoản này mà không thực hiện nỗ lực đủ lớn.

Các tác động tiềm tàng

Đối với kinh tế

Nếu Mexico không nhượng bộ, Mỹ sẽ có thể:

Áp dụng thuế suất cao đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mexico, đẩy chi phí thương mại tăng mạnh.
Gây thiệt hại nặng cho nền kinh tế Mexico vốn phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ.

Đối với quan hệ song phương

Căng thẳng về vấn đề nước có nguy cơ:

Gây ảnh hưởng đến các đàm phán thương mại khác giữa hai nước.
Làm xói mòn lòng tin song phương trong các lĩnh vực hợp tác như an ninh biên giới, chống buôn người và quản lý nhập cư.

Đối với nội bộ Mexico

Việc nhượng bộ trước sức ép Mỹ có thể gây ra:

Chỉ trích mạnh mẽ từ các nhóm chính trị đối lập tại Mexico.
Sức ép đòi hỏi chính phủ Mexico phải cải cách cơ sở hạ tầng nước và kiểm soát tốt hơn tài nguyên quốc gia.

Vai trò của Hiệp ước Nước 1944 trong mối quan hệ Mỹ – Mexico

Hiệp ước Nước 1944 đã tồn tại suốt 80 năm qua, là trụ cột quản lý chia sẻ nước giữa hai nước láng giềng. Hiệp ước quy định:

Mexico chuyển nước từ Rio Grande cho Mỹ.
Mỹ cung cấp nước từ sông Colorado cho Mexico.

Dù có những bất đồng, hiệp ước này được xem là thành công trong việc duy trì ổn định ở khu vực biên giới, nơi tài nguyên nước luôn khan hiếm và dễ gây xung đột.

Tuy nhiên, biến đổi khí hậu và sự gia tăng dân số đang tạo ra áp lực mới, đòi hỏi hai bên phải có giải pháp linh hoạt và hợp tác chặt chẽ hơn trong tương lai.

Kết luận

Sự kiện Mexico đồng ý chuyển nước cho Mỹ sau lời đe dọa áp thuế từ Tổng thống Trump cho thấy sức mạnh của các biện pháp cứng rắn trong ngoại giao. Tuy nhiên, nó cũng nhấn mạnh những thách thức lớn đang đặt ra cho hai nước trong việc quản lý nguồn nước trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Để tránh tái diễn khủng hoảng, cả Mỹ và Mexico cần:

Nâng cấp cơ sở hạ tầng cấp nước.
Xây dựng cơ chế minh bạch, giám sát chặt chẽ việc thực hiện nghĩa vụ nước.
Đàm phán bổ sung để cập nhật các điều khoản của hiệp ước cho phù hợp với thực tế mới.

Quan hệ Mỹ – Mexico, với sự phụ thuộc lẫn nhau sâu sắc, đòi hỏi sự khéo léo và hợp tác bền vững, không chỉ trong vấn đề nước mà còn trong toàn bộ lĩnh vực thương mại, an ninh và môi trường.